Zgryz krzyżowy to jedna z głównych poprzecznych wad zgryzu, polegająca na nieprawidłowym zachodzeniu zębów łuku górnego i dolnego w kierunku poprzecznym. W prawidłowych warunkach zęby górne powinny delikatnie obejmować zęby dolne. W przypadku zgryzu krzyżowego dochodzi do sytuacji odwrotnej – zęby dolne zachodzą na górne, co może występować jednostronnie lub obustronnie, zarówno w odcinku przednim, jak i bocznym.
Wada ta może mieć charakter zębowy (dotyczy nieprawidłowego ustawienia samych zębów), szkieletowy (wynikający z asymetrii kości szczęki lub żuchwy) lub mieszany. Niezależnie od przyczyny, zgryz krzyżowy może prowadzić do szeregu problemów funkcjonalnych i estetycznych.
Jednym z najczęstszych skutków tej wady jest asymetria twarzy. W przypadkach jednostronnych pacjent często nieświadomie przesuwa żuchwę w bok, aby dopasować zgryz, co z czasem może powodować przemieszczenie żuchwy, a nawet trwałą deformację. Dochodzi także do nierównomiernego rozkładu sił żucia, co prowadzi do nadmiernego ścierania niektórych zębów, ich przeciążeń, a nawet rozchwiania.
Zgryz krzyżowy może też wywoływać problemy w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych – pacjenci często skarżą się na trzaski, bóle żuchwy, karku i głowy. Zaburzony kontakt zębów wpływa również na funkcję żucia i mowy – mogą pojawić się trudności z dokładnym rozdrabnianiem pokarmu czy wyraźnym artykułowaniem głosek.
Leczenie zgryzu krzyżowego we Wrocławiu powinno być wdrożone jak najwcześniej, najlepiej w okresie rozwojowym dziecka. W tym czasie możliwa jest modyfikacja wzrostu kości szczęk przy użyciu aparatów ortodontycznych ruchomych lub czynnościowych, takich jak płytki Schwarza z rozkręcanym śrubą czy aparaty maski twarzowej. Dzięki temu można skutecznie poszerzyć szczękę i przywrócić prawidłowe ustawienie łuków zębowych.
U pacjentów dorosłych leczenie jest bardziej złożone i często wymaga zastosowania aparatów stałych. Celem jest przesunięcie zębów do właściwej pozycji oraz – w przypadku znacznych zaburzeń – przygotowanie pacjenta do leczenia ortognatycznego, czyli chirurgicznej korekty ustawienia szczęki i/lub żuchwy.
Ważnym elementem leczenia jest także eliminacja przyczyn wady. Niekiedy zgryz krzyżowy rozwija się na skutek długotrwałego oddychania przez usta, przetrwałych nawyków ssania palca, nieprawidłowej pozycji języka czy wad wymowy. Dlatego konieczna bywa współpraca ortodonty Wrocław z logopedą i fizjoterapeutą.
Po zakończonym leczeniu aktywnym konieczne jest wdrożenie retencji, czyli utrwalenia uzyskanych efektów. W tym celu stosuje się retainery stałe lub ruchome. Bez odpowiedniego etapu retencyjnego zęby mogą powrócić do swojej pierwotnej, nieprawidłowej pozycji.
Podsumowując, zgryz krzyżowy to poważna wada poprzeczna, której nie należy lekceważyć. Może ona powodować trwałe zmiany w wyglądzie twarzy, problemy funkcjonalne oraz dyskomfort pacjenta. Dzięki wczesnej diagnostyce i odpowiednio dobranej terapii ortodontycznej możliwe jest skuteczne skorygowanie tej wady i przywrócenie prawidłowych warunków zgryzowych.